HIZIR İNANCI VE HIZIR ORUCU ÜZERİNE KISA NOTLAR...

HIZIR İNANCI VE HIZIR ORUCU ÜZERİNE KISA NOTLAR...

Aleviler,  Hicri Takvimi esas alarak ( Miladi takvim ile Hicri  takvim arasında 13 günlük fark vardır), her yılın ocak ayının son haftası ile şubat ayının ilk haftası kapsamına giren salı, çarşamba ve perşembe günlerini " Hızır Orucu" zamanı olarak kabul ederler. 9 Şubat Salı günü ile birlikte, yani bu gün,  3 günlük Hızır Orucu başlamıştır. Hızır Orucu'nu  bir ya da beş gün tutanlar da vardır. Fakat çoğunluk üç.günü kabul eder.

Hızır ya da Hıdır Arapça bir sözcüktür. Yeşil ya da yeşillik anlamına gelir. Bazı yörelerde, örneğin Tokat ilinde insanların piknik yapmak için gittikleri yeşil ve ağaçlık alanlara " HIDIRLIK" denilir. Yeşillik, bahar, çiçek..., kıştan kurtuluşun, kötü günleri geride bırakmanın, iyimserliğin...umut tazelemenin müjdesidir.

 Hemen her toplumda halka umut aşılayan, iyimserliğin doğmasına neden olan Hızır benzeri aziz insan figürleri vardır. Örneğin Hristiyanlıktaki  Noel Baba figürü  işlevsel olarak, bir iyilik ve yardımsever   Hızır figürünün bir başka  benzeri olarak kabul edilebilir. Çünkü herkesin ve her toplumun geleceğe umutla bakma ihtiyacı vardır. Umutsuz ve çaresiz yaşamak zordur. Hızır figürü insanlığa.umut ve çare aşılar.

Hızır, ya daha tanınmış adıyla, Bozatlı Hızır darda, zorda, tehlikede, sıkıntı, çaresizlik, umutsuzluk ıçinde kalanların en büyük yardımcısı olarak kabul edilir. " İmdadına Hızır gibi yetişmek " deyimi bu inançtan türetilmiştir. Sağlık sektöründeki " Hızır Acil Sevis " otoları yine Hızır inancına bağlı olarak isimlendirilmiştır. Hızır, her zaman  dar ve zor günün dostudur. Zaten halkımız  da " Kul daralmayınca hızır yetişmez" özdeyişini türetmiştir.

Dini inanca göre,  Hızır hiç ölmeyen, hep diri kalan, değişik kılık ve kıyafetlere girebilen, zaman ve mekân tanımayan, her çağrıldığı yerde  hemen hazır olabilen  ve imdada yetişme yeteneği olan bir varlıktır. Dini ve dünyevi mükemmel  bilgilere ek olarak geleceği de görebilen ve sezebilen bir bilgi( gizli hikmet) hazinesine de sahiptir.

Yine İslamın  kutsal kitabı Kur'anı Kerim'in Kehf Süresinin 65- 82 ayetleri  Hz.Musa ile Hızır kıssasına ayrılmıştır. Isteyenler, konunun ayrıntıları için bu ayetleri bulup okuyabilir.Hz.Musa gaybı bilme yeteneğinden yoksun olduğu için Hızır,  Musayı arkadaşlıktan ayırmıştır. Bu nedenle Hızır' ın bir peygamber mı, yoksa insanlık var oldukça, tıpkı cebrail, mikail, israfil  ya da Azrail gibi ölümsüz bir melek olup olmadığı dinen tartışmalıdır. Peygamber kabul edenler, Hızır'ın,  İlyas peygamberle birlikte ölümsüzlük suyu( Abıhayat= Bengisu) içeriklerine, doğayı gönendirmekle , ayrıca  karada ve denizde zora düşenlere yardım yapmakla  görev yüklendiklerine  inanılır.

Peki Alevi inancının Hızır'la bağlantısı nedir?
Anlatıya göre, Hz. Ali' nin oğulları Hasan ve Hüseyin'in gözleri ağrır. Hz. Fatıma da bu hastalık nedeniyle babasına, yani Hz.  Muhammed' e başvurur. O' da kızına Hz. Ali ile birlikte üç gün oruç tutmalarını önerir. Fakat Hz. Ali ailece fakirdir. Her akşam oruç açmak için çok az yiyecekleri vardır.  Tam oruç açma  zamanı, evlerine, birinci günü bir yetim  ikinci günü bir fakir, üçüncü günüde bir esir gelip yiyecek isterler. Yiyeceklerin tamamı onlara ikram edildiği ıçın Hz. Ali ve Haz. Fatma üç gün sadece su  içerek oruç tutmak zorunda kalırlar.

Aslında bu  kıssada, üç gün peş peşe değişik kılıklarla Hz. Ali'nin evine gelip onların insani adalet ve ahlak duygularını test eden kişi ise Hızır'dır. Bu oruc olayından sonra Hasan ve hüseyin'in gözleri iyileşir.Hz. Muhammed de Kızı ve damadını bu üstün ahĺaki davranışlarından dolayı kutsar. 

Alevi ve Bektaşi inancındaki üç günlük Hızır Orucu ile yukarıda anlatılan kıssa arasında bir ulvi ve ahlaki bağ kurulur. Bu kutsi bağdan dolayi Hızır Orucu tutulur. Hızır lokmaları hazırlanıp dağıtılır. Hızır Cemi yürütülür. Ayrıca Aleviler Hz. Ali ile Hızır'ı tek kimlikte özdeşleştirirler. Yine Alevilere.göre konuk Hızırdır, Hızır da Ali dır. Bu nedenle konuklar, ayrımsız olarak,  en yüksek hürmet izzet ve ikramı her zaman hak ederler.

Nusayri Aleviler de belli bir Hızır Orucu.takvimi yoktur. Hızır Orucu senenin her ayı ve her gününde tutulabilir.

 
Bozatlı Hızır hiç kimseyi darda, zorda bırakmasın. Herkesin gönlünü Ehlibeyt ahlakı ve sonsuz insan sevgisi ile donatsın. Tutanlar için, oruçlarınız, ibadetleriniz lokmalarınız ve dualarınız Hak Muhammet Ali ve Hızır  katında kabul ve makbul olsun.

Hızırla yoldaşlığınız hiç eksilmesin.

Prof. Dr. Halil ÇİVİ
09.02.2021